Op zoek naar het Zwarte Goud

Steenkoolontginning en gebruik in Nederland terug naar homepage

Gemaakt door Femmy Beitsma

Inleiding

Ik heb dit onderwerp gekozen omdat ik zelf ook in een steenkolenmijn in Valkenburg (Limburg) ben geweest en ik het een boeiend onderwerp vind.

Ik vind het zo knap hoe de mijnwerkers de gangen van de mijnen maakten en hoe ze de steenkool omhoog brachten. Het was leuk om te zien hoe al het gereedschap en de machines van de mijnwerkers er uit zagen. Ook slim hoe ze het hadden bedacht.

Doordat ik dit werkstuk moest maken ben ik veel meer te weten gekomen over steenkool en het gebruik ervan vroeger. Want nu wordt het niet meer gedaan. Ik begon eigenlijk alleen met de ontginning van het steenkool maar hoe meer ik er op internet over las hoe meer verschillende hoofdstukken ik er over kon maken.Veel leesplezier !

Inleiding

Ik heb dit onderwerp gekozen omdat ik zelf ook in een steenkolenmijn in Valkenburg (Limburg) ben geweest en ik het een boeiend onderwerp vind.

Ik vind het zo knap hoe de mijnwerkers de gangen van de mijnen maakten en hoe ze de steenkool omhoog brachten. Het was leuk om te zien hoe al het gereedschap en de machines van de mijnwerkers er uit zagen. Ook slim hoe ze het hadden bedacht.Doordat ik dit werkstuk moest maken ben ik veel meer te weten gekomen over steenkool en het gebruik ervan vroeger. Want nu wordt het niet meer gedaan. Ik begon eigenlijk alleen met de ontginning van het steenkool maar hoe meer ik er op internet over las hoe meer verschillende hoofdstukken ik er over kon maken.

Veel leesplezier !

Inhoud

1. Hoe ontstond steenkool ?

2. Geschiedenis van de steenkoolontginning in Nederland.

3. Hoe werd steenkool ontgonnen ?

4. Gevaren in de steenkolenmijn.

5. Waarvoor werd steenkool gebruikt ?

6. Waarom werden de steenkoolmijnen gesloten?

Hoe ontstond steenkool ?

Nederland zag er miljoenen jaren geleden anders uit. Er was ook een ander klimaat. Het was er moerassig met een tropisch oerwoud. Als bomen en planten dood gingen, kwamen ze in het moeras terecht. Daar bleven ze liggen en langzaam rotten ze weg. Zo ontstond een dikke laag dode plantenresten. Later kwam daar zand en klei op. De laag plantenresten werd samengeperst. Op die manier ontstond er een laag steenkool. Dat steenkool uit plantenresten is ontstaan, kun je zien aan afdrukken van planten in het steenkool, dat zijn fossielen. Door de druk van de dikke lagen klei en zand werd de steenkool steeds warmer. Daardoor kwam er langzaam aardgas uit het steenkool. Gas is licht en wil opstijgen. Maar door de ondoorlatende laag klei op de poreuze zandlaag kon het aardgas niet weg en bleef in de open ruimtes tussen de zandkorrels bewaard. De harde zwarte laag die overbleef noemen we steenkool.

Op het plaatje hieronder ziet u verschillende lagen steenkool, mergel, klei en zand. Zo is te zien dat de aarde niet van één grondsoort is. Zo’n laag steenkool noemen we een steenkoolader.

Geschiedenis van de steenkoolontginning in Nederland.

Het staat vast dat in het Wormdal bij Kerkrade - Limburg - sinds de Romeinse tijd (58 voor Chr. t/m 4^e eeuw na Chr.) al een klein beetje steenkool ontgonnen werd. Een steenkoolader kwam boven de grond en ze schepten zo de steenkool weg.

In de 12^e en 13^e eeuw werd het al wat belangrijker. De mijnwerkers lieten zich met 3 of 4 tegelijk in een ton naar beneden zakken.

In 1741 nam de abdij Kloosterrade één van de mijnbedrijven in de omgeving over. En toen werd het een succes.

Rond 1800 kwam er door de bezetting van Frankrijk een voorlopig einde aan de steenkoolontginning in Limburg.

Rond 1830 begonnen er in Kerkrade 2 bekende grote mijnen: De Neuprick en de Domaniale Mijn. Deze 2 mijnen deden het wel goed.

Begin 1900 kwamen er nog meer mijnen in Limburg die veel steenkolen naar boven brachten. De bloeitijd van de mijnindustrie was tussen 1950 en 1960. Na 1960 daalde de vraag naar kolen, onder meer doordat stoommachines en stoomtreinen steeds vaker werden vervangen door motoren op elektriciteit, olie en het ook in Nederland gewonnen aardgas.

In 1974 werd de laatste steenkolenmijn in Nederland gesloten.

Hoe werd steenkool ontgonnen ?

De mijnwerkers boren met een hele grote boor gaten in de steenkoolmuur.

Ze stoppen in de geboorde gaten dynamiet en de mijnwerkers gaan dan op een veilige afstand staan om dan met een ontstekingskastje het dynamiet te laten ontploffen. Na de ontploffing blijven er stukken steenkool over die de mijnwerkers met grote scheppen op een lopende band scheppen.

Die lopende band komt uit op een ander lopende band of een treinwagonnetje. Het steenkool wordt op die manier naar de mijnschacht vervoerd. Met een lift wordt het steenkool omhoog gebracht.

En dan is het klaar om verkocht te worden.

Gevaren in de steenkolenmijn.

Het was gevaarlijk werk om in de mijnen te werken. Er zijn heel veel mijnwerkers overleden in de steenkolenmijnen.

Het gebeurde soms dat een gang instortte. Dan kwam een mijnwerker onder het puin en stikte.

Ook gas wat vrij komt was gevaarlijk en konden de mijnwerkers aan dood gaan. Het gas was niet goed te ruiken en is onzichtbaar. Daarvoor hadden de mijnwerkers een kanariepietje in een kooi bij zich. Als die wild zat te fluiten was er gas in de mijn en moesten de mijnwerkers snel vluchten. Ook wanneer de mijnwerkers muizen zagen vluchten wisten de mijnwerkers dat er gas was.

Ook kon een gang vol lopen met grondwater en verdronken de mijnwerkers.

Waarvoor werd steenkool gebruikt?

• Steenkool werd vroeger gebruikt om in een steenkoolkachel vuur te maken om het warm te krijgen in huis. Vroeger hadden mensen nog geen verwarming zoals nu. De kolenboer kwam de steenkool aan huis brengen.

• Ook werd het gebruikt in een oven om op te koken.

• Treinen reden vroeger op stoom. Het water werd verhit door een vuur wat brandde op steenkool. Je zag altijd een klein karretje met steenkool achter de stoomtrein.

• Stoommachines in fabrieken :

· Stoomboten:

Waarom werden de steenkoolmijnen gesloten?

Er was olie, gas en elektriciteit ontdekt. Dat was goedkoper en minder gevaarlijk om te ontginnen dan steenkool. En ook de smerige rook van de steenkool was slecht voor het milieu en voor de mensen en de dieren.

Dus in 1965 werd er besloten dat de steenkolenmijnen gesloten moesten worden. Toenmalig minister van Economische Zaken Joop den Uyl kondigt in de schouwburg van Heerlen de sluiting aan.

De staatsmijn Maurits in Geleen ging als eerste dicht.

Op 31 december 1974 werd de laatste steenkolenmijn van Nederland, de Oranje-Nassau te Heerlen, gesloten.

In totaal gaan in Limburg zo'n 70.000 banen verloren.

De oud-mijnwerkers moesten zo snel mogelijk een nieuwe baan zoeken.

Maar zo makkelijk was dat niet.

Daarom was de werkloosheid lang erg hoog in Limburg.